Bauxite Việt Nam

PGS.TS Nguyễn Ngọc Điện

SGTT.VN - Tham nhũng trong bộ máy công quyền là vấn nạn, một thứ bệnh mãn tính đối với Nhà nước ở bất kỳ nơi đâu và bất kỳ thời đại nào. Đơn giản, người được giao nắm giữ phận sự công cũng là một con người, nghĩa là luôn có những nhu cầu cần thoả mãn, những lợi ích được theo đuổi. Trong khi đó, các cám dỗ cứ xuất hiện hàng ngày và nhan nhản.

Lý do là quyền lực công thực sự là thứ có thể dùng làm vật đánh đổi; nhất là khi thứ quyền lực đó được trao cho công chức để thực thi công vụ trong mối quan hệ với người dân thường và khi cái được – mất đối với người dân trong quá trình quan hệ giao tiếp với cơ quan nhà nước là một lợi ích vật chất quan trọng nào đó: một căn nhà được xây dựng, một doanh nghiệp được thành lập, một lô hàng được xuất hoặc nhập…

Để vụ việc được xúc tiến nhanh trong điều kiện công chức có tiếng nói quyết định, tốt nhất là làm thế nào để công chức cảm thấy hài lòng và vui vẻ. Một món quà lót tay, thể hiện dưới hình thức đơn giản nhất là một số tiền đựng trong một phong bì giấu kín trong tập hồ sơ được chuyển giao, là cách giải quyết được lựa chọn đối với vấn đề trong trường hợp điển hình.

Ai cũng hiểu rằng việc mua bán ấy là trái luật và trái cả đạo đức, có thể bị lên án và bị trừng phạt một khi bị phanh phui; nhưng rồi ở nơi này, nơi nọ người ta vẫn làm, nghĩa là chấp nhận đương đầu với rủi ro. Để tránh bị phát hiện, các cuộc trao đổi không ngừng được cải tiến về quy cách, thao tác giao tiếp với mức độ tinh vi, kin đáo ngày càng cao.

Ngăn chặn, đẩy lùi tệ nạn này trở thành một trong những công tác mà nhà chức trách công phải thực hiện như là một biện pháp tự điều trị đối với căn bệnh trên cơ thể của hệ thống quản lý. Hiệu quả của công tác này đồng thời cũng chính là căn cứ đánh giá về sự trong sạch của bộ máy nhà nước.

Cải thiện thu nhập chính thức của công chức là một trong những biện pháp chống tham nhũng thường được nhắc đến. Nói cách khác, người ta tin rằng nếu có thể sống được bằng đồng lương, thì công chức ít quan tâm đến việc khai thác các khả năng kiếm tiền khác, nhất là kiếm tiền bằng con đường phi pháp.

Tuy nhiên, điều quan trọng là phải làm thể nào để người dân thường tin rằng các yêu cầu chính đáng của mình phải được và chắc chắn sẽ được cơ quan nhà nước đáp ứng thuận lợi trong thời gian thích hợp, một khi các thủ tục luật định được thực hiện đầy đủ; quy trình xử lý công việc, về phần mình, sẽ vận hành suôn sẻ mà không cần trợ lực bằng các “chất bôi trơn”.

Muốn đạt được điều đó, việc minh bạch hoá thông tin về thủ tục hành chính là tối cần thiết. Ngoài ra, cần bảo đảm sự tôn trọng tuyệt đối các cam kết của cơ quan nhà nước về thời hạn giải quyết các yêu cầu của người dân: một khi thời hạn đã hết mà công việc vẫn chưa xong, thì cơ quan nhà nước đương nhiên bị suy đoán là không làm tròn nhiệm vụ của mình và phải chịu trách nhiệm, trừ trường hợp chứng minh được rằng mình không có lỗi hoặc có sự kiện bất khả kháng. Luật cần đặt ra các biện pháp chế tài thật nghiêm đối với các vị trí trong bộ máy trong các trường hợp cố tình dây dưa, chậm trễ trong tác nghiệp dẫn đến việc không thể hoàn thành công tác đúng hạn luật định.

Để chế tài không chỉ là lời hứa suông của người làm luật, phải phát huy vai trò giám sát, kiểm soát của người dân. Cụ thể, nên trao cho người dân, đặc biệt là người trực tiếp có quyền là lợi ích liên quan trong một vụ, việc nào đó, quyền khởi kiện trước toà án hành chính yêu cầu xử lý những cán bộ, viên chức tắc trách trong tác nghiệp gây thiệt hại cho công dân. Các việc kiện này phải được giải quyết theo các thủ tục gọn, nhẹ và ít tốn kém để người dân có được sự tự tin cần thiết khi theo đuổi vụ án mà không phải mang tâm trạng con kiến kiện củ khoai.

N. N. Đ.

Nguồn: SGTT